پیش‌بینی رشد آهسته و پیوسته در بورس
بازار سرمایه ایران ماه‌ها در انتظار توافق هسته‌ای بود. اما با اعلام این توافق، فعالان بازار سرمایه رفتار دیگری از خود نشان دادند. به‌طوری که شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در طول معاملات هفته کاری گذشته بیش از ١١٨٣ واحد ریزش داشت. در فضای مجازی اما تحلیل‌ها و واکنش‌های متفاوتی از دلایل روزهای منفی بازار منتشرشد.
برخی تحلیلگران معتقد بودند که بی‌اعتمادی سهامداران به ساختار بورس، باعث سردرگمی آنها شده است و برخی دیگر از فشار مخالفان دولت به بازار سرمایه افشاگری کردند. در مقابل اما برخی تحلیلگران، برای بررسی به شرایط بازار رجوع کرده‌اند و دلایلی از قبیل رسیدن فصل مجامع بسیاری از شرکت‌ها، پابرجا بودن مشکلات شرکت‌ها، عملکرد حقوقی‌ها و حقیقی‌ها در بازار، حواشی و مخاطرات بازار، ابهام در سیاست‌های کلان اقتصادی و... را از عوامل عمده افت بازار برشمردند.
مشکلات ساختاری همچنان پابرجا
«کامیار
فرهانی» تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «شهروند» درباره دلایل افت
بازار در روزهای اخیر به برخی ریشه‌ها اشاره دارد. او گفت: با دستیابی به
توافق هسته‌ای بسیاری از ریسک‌های سیاسی و بنیادی شرکت‌های بورسی حل شده،
اما همچنان مشکلات بسیاری از شرکت‌ها باقی مانده است.
وی ادامه داد: پرسش مهم این‌جاست که
آیا با انجام توافق قیمت جهانی نفت افزایش می‌یابد؟ با انجام توافق
بدهکاران بانکی معوقات خود را به بانک‌ها پرداخت می‌کنند؟ یا قیمت‌های
جهانی فولاد و سنگ آهن بیشتر می‌شود؟ مسلم است که پاسخ به تمام این سوال‌ها
منفی است.
این تحلیلگر افزود: باید توجه داشت که
تمام صنایع مشکلات مخصوص به خود را دارند و باید همه مشکلات آنها را
جداگانه مورد توجه قرار داد.
باید صبور بود
فرهانی
در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا شرایط بازار منفی است، گفت: اگر قیمت
سهام مختلف در دو ماه اخیر را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که قیمت‌ها
حدود ١٠ تا ١٥درصد رشد داشته‌اند، بنابراین منفی خواندن بازار، یک تصور
اشتباه است. روند نزولی شاخص‌ها برای برخی از افراد این تصور را ایجاد کرده
است که بازار درحال افت است، اما این بازار برای کسانی که با نگاه بلندمدت
وارد بازار شده‌اند، شرایط مطلوبی دارد.
این کارشناس بازار درباره پیش‌بینی
نیز افزود: در این شرایط باید صبور بود و برای اعمال تأثیرات واقعی حاصل
شده از توافق هسته‌ای به مدت زمانی نیاز است. وی ادامه داد: در شرایط فعلی
قیمت‌های بازار به نوعی به کف خود رسیده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که بازار
روندی آهسته اما پیوسته برای صعود، در پیش خواهد گرفت.
مجامع ضعیف شرکت‌ها
«داریوش
روزبهانه» کارشناس بازار سرمایه نیز درباره دلایل افت شاخص پس از توافق
هسته‌ای به «شهروند» گفت: اگر بخواهیم به‌طور خلاصه دلایل افت بازار در
روزهای اخیر را بررسی کنیم، باید به مشکلات ساختاری این بازار اشاره کرد؛
چراکه مشکلات ساختاری شرکت‌های حقوقی فشار زیادی به بازار تحمیل می‌کند.
این استاد دانشگاه درباره تأثیر توافق
هسته‌ای بر بازار توضیح داد: براساس توافق مشترک، برای برداشته شدن
تحریم‌ها، حداقل ٦ ماه زمان لازم است تا تأثیر آن بر بازار نمایان شود.
همچنین چندین ماه طول می‌کشد تا سرمایه‌هایی که از بازار خارج شده به
بازار برگردد.
روزبهانه با اشاره به نقش مجامع
شرکت‌ها در شاخص بورس، افزود: بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار درحال
بررسی شرایط بازار هستند. از سویی فصل مجامع بسیاری از شرکت‌ها آغاز شده
است. به‌طور سنتی با بسته شدن و باز شدن نمادها به دلیل فرارسیدن مجامع
آنها از قیمت سهام کاسته می‌شود. علاوه بر آن مجامعی که تاکنون برگزار
شده‌اند، مجامع ضعیفی بوده‌اند.
عملکرد ضعیف حقوقی‌ها
این
کارشناس بورس با بیان این نکته که بازار نتوانسته است، تأثیر توافق
هسته‌ای را درک کند، گفت: باید بازار سرمایه را به دو تاریخ قبل و بعد از
١٤جولای یعنی زمان اعلام توافق تقسیم کرد. انجام این توافق تأثیرات شگرفی
بر بازار خواهد گذاشت. اما بسیاری از فعالان بازار سرمایه نتوانسته‌اند این
اتفاق تاریخی را هضم و به خوبی از فرصت‌های ایجاد شده استفاده کنند.
او با انتقاد شدید از عملکرد حقوقی‌ها
در بازار سرمایه، عملکرد آنها را یکی از دلایل افت شاخص معرفی و تصریح
کرد: درحال حاضر یکی از ضعیف‌ترین دوران مدیریتی شرکت‌های حقوقی را شاهد
هستیم. شرکت‌های بزرگ حقوقی که باید در سرمایه‌گذاری‌های ١٠٠هزار‌میلیاردی
نقش بازی کنند، وظایف خود را به تعویق می‌اندازند و کار خود را به خرید و
فروش سهام کوچک محدود کرده‌اند.
او ادامه داد: در شرایط کنونی مدیریت حرفه‌ای شرکت‌های حقوقی با بحران مواجه است و مدیران این شرکت‌ها کفایت لازم را برای بازی موثر در این شرایط ندارند. شرکت‌های حقوقی به جای خرید، همچنان به دلیل بدهی‌های خود به فروش سهام دست می‌زنند و ٣ ماه زمان می‌برد تا پرتفوی خود را تکمیل کنند. روزبهانه در پایان یادآور شد: درحال حاضر بیشترین حجم فروش سهام متعلق به حقوقی‌هاست و متاسفانه از حقیقی‌های بازار پیروی می‌کنند.
پنج بهانه ریزش بورس
شاخص کل بورس تهران پس از رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی ظرف ۱۰ روز اخیر، سرانجام از حرکت در مسیر صعودی بازایستاد و افت ۵/ ۱ درصدی را در پایان معاملات دیروز رقم زد. اکثر سهام مورد اقبال بازار که با خبر شناورسازی ارزهای غیرنفتی رشد بی‌وقفه ۲۰ تا ۵۰ درصدی را تجربه کرده بودند در دادوستدهای دیروز، به‌دلیل شناسایی سود و وزن‌دهی بیشتر سهامداران به عوامل منفی، تحت فشار عرضه قرار گرفته و با افت قیمت مواجه شدند.
شاخص کل بورس تهران دیروز با افت ۲۰۶۳ واحدی مواجه شد تا فعالان تالار شیشه‌ای پس از جهش ۱۰ روزه نماگر اصلی بازار، شاهد اصلاح قیمت‌ها باشند. به دنبال رشد پرشتاب قیمت سهام طی روزهای اخیر که بازدهی عمده نمادها را به ۲۰ تا ۳۰ درصد رساند، اصلاح قیمت‌ها قریب‌الوقوع به‌نظر می‌رسید. با این حال در کنار فرصت شناسایی سود، عوامل دیگری را نیز می‌توان در ایجاد این روند شناسایی کرد. آنچه بر شدت صفوف دیروز عرضه‌ها افزود، ابهامات پیرامون نرخ‌گذاری‌ها بود. از سوی دیگر رفتار هیجانی سهامداران حقیقی در صف‌های فروش و احتمالا نقد‌شدن معاملات اعتباری نیز یکی دیگر از عوامل فشار بر قیمت عمومی سهام عنوان می‌شد. جنبه روانی و رفتار سهامداران در زمان اصلاح قیمت‌ها نیز یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده مختصات دادوستد دیروز سهام بوده است. از طرفی فروش سهامداران حقوقی در دو روز کاری اخیر نیز در ایجاد هیجان فروش سهامداران حقیقی اثر گذار بوده است.
اصلاح قیمت‌ها پس از رالی ۱۰ روزه
بورس تهران از شنبه هفته گذشته در یک رالی صعودی پرشتاب حرکت کرد به‌طوری که شاخص کل در این بازه حدود ۲۵ هزار واحد بالا رفت. نوسان‌های روزانه ۴ رقمی شاخص سهام طی روزهای اخیر، با رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی این نماگر همراه شد. این جریان روز سه‌شنبه با شدت کمتری دنبال شد و بالاخره نشانه‌های غلبه عرضه بر معاملات سایه افکند. دیروز بر صفوف عرضه سهام افزوده شد و فعالان بازار عقب‌نشینی دو کانالی شاخص کل را به نظاره نشستند. جهش اخیر قیمت‌ها فرصت شناسایی سود را نصیب سهامداران کرده است. از این‌رو نقد‌کردن سهام جذابیت بیشتری نزد معامله‌گران پیدا کرده است. این اصلاح قیمت‌ها پس از دوران رونق طبیعی به‌نظر می‌رسد. نقد کردن پول‌های اعتباری نیز در چنین شرایطی همواره بر شدت عرضه‌ها می‌افزاید.
پولی که از اعتبارات کارگزاری‌ها وارد معاملات می‌شود، ریسک‌گریز‌تر است و از این‌رو پس از کسب سود که در شرایط فعلی نسبتا قابل‌توجه نیز بوده است، در‌صدد خروج از معاملات بر‌می‌آید. هر‌چند برخی تحلیلگران نقد کردن پول‌های اعتباری در جریان معاملات دو روز اخیر را از عوامل ایجاد فشار فروش در بازار می‌دانند، با این حال به دلیل اینکه هیچ آماری از میزان پول‌های اعتباری بازار سهام در دسترس نیست، نمی‌توان درباره میزان این پول‌ها اظهار نظر قطعی کرد. عدم دسترسی جزئیات پول‌های اعتباری در معاملات موضوعی است که بر وضعیت تحلیلی در بورس تهران سایه افکنده است. اگر میزان این پول‌ها مشخص باشد؛ سهامداران و تحلیلگران می‌توانند روند معاملات را بهتر تخمین بزنند. از این‌رو انتشار جزئیات این پول‌ها از سوی مقام ناظر کمکی در جهت شفافیت هر‌چه بیشتر داد‌وستدها است.
ابهام نرخ‌گذاری‌ها
عامل دیگر فشار بر قیمت سهام طی روز گذشته ریسک قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی و پالایشی در کنار قیمت‌گذاری محصولات نهایی بزرگان صنعت فلزات اساسی در بورس کالا است که بر معاملات این گروه‌ها سایه افکند و از این رو تقاضای سهام مربوطه را وادار به عقب‌نشینی کرد. زوایای پنهان قیمت‌گذاری محصولات صنایع مزبور منجر به ضعف تقاضا در گروه فلزات اساسی نیز شده است. هر‌چند به احتمال قوی قیمت‌گذاری این محصولات باید بر اساس نرخ آزاد صورت بگیرد؛ اما همچنان دستورالعملی در این‌باره منتشر نشده است. اجرایی شدن بسته جدید ارزی به گمانه‌زنی‌هایی در برابر تغییر شیوه قیمت‌گذاری بازار فولاد و محصولات پتروشیمی در بورس کالا منتهی شده است، با این حال تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز روال قیمت‌گذاری پیشین در بورس کالا ادامه داشته و هیچ دستورالعمل جدیدی در این‌باره ارائه نشده است.
معاونت بورس کالا به «دنیای‌اقتصاد» گفته است که در جلسه روز دوشنبه مجلس هیچ تصمیمی درخصوص بازار فولاد و نحوه عرضه آن گرفته نشده است. این امر نیز منجر به احتیاط سهامداران شده است. از این‌رو سهامداران برای انتشار دستورالعمل نرخ خوراک پتروشیمی و پالایشی‌ها چشم‌انتظار هستند و وضعیت قیمت‌گذاری در بورس کالا را به دقت رصد می‌کنند. در این میان تغییر شیوه قیمت‌گذاری و روشن شدن ابهامات پیرامون این دو موضوع می‌تواند جریان روشن‌تری پیش‌پای معامله‌گران قرار دهد.
وزن‌دهی به عوامل منفی در زمان اصلاح اما روند دیروز معاملات بورس تهران را می‌توان از جنبه روانی و رفتار سهامداران نیز ارزیابی کرد. در بازارهای صعودی معامله‌گران بیشتر خبرهای مثبت را مد‌نظر قرار می‌دهند. در این فضاها کوچک‌ترین عامل مثبتی مد‌نظر سهامداران قرار می‌گیرد و ورود به معاملات را توجیه‌پذیر می‌کند. اما درست هنگامی که اصلاح قیمت‌ها آغاز می‌شود، توجه به اخبار منفی شدت می‌گیرد و وزن قابل‌توجهی پیدا می‌کند. به عبارتی وقتی سهامداران در هشت روز کاری به‌طور متوسط روزانه ۲ درصد بازدهی را تجربه کرده‌اند، پیدا کردن بهانه برای نقد کردن سهام شدت می‌گیرد. یکی از ابعاد شکل‌گیری روند منفی قیمت‌ها طی دادوستد روز گذشته را نیز می‌توان به این عامل نسبت داد.
جزئیات دادوستد دیروز سهام
در معاملات روز گذشته بورس تهران بیش از ۲ میلیارد سهم به ارزش بیش از ۴۸۰ میلیارد تومان دادوستد شد (بدون محاسبه معاملات بلوکی و اوراق مشارکت). بخش عمده‌ای از ارزش معاملات دیروز به صنایع محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی اختصاص داشت (حدود ۱۸۰ میلیارد تومان). شاخص کل در جریان معاملات این روز ضمن واگذاری دو کانال در سطح ۱۳۱ هزار و ۵۲۲ واحدی قرار گرفت. بررسی تغییر مالکیت سهام طی معاملات دیروز نشان می‌دهد بیش از ۷۷ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهام معامله‌گران عمده منتقل شده است.
